Καυτή Γιγάντια Πλανήτης στο Διάστημα: Το Τηλέσκοπιο Webb Αποκαλύπτει Μυστικά ενός Πλανήτη Στα Όρια της Καταστροφής
Αστρονόμοι που χρησιμοποιούν το Τηλέσκοπιο James Webb της NASA αποκαλύπτουν χωρίς προηγούμενο, ανατρεπτικά χημικά μυστικά σε έναν εφιαλτικό εξωπλανήτη, τον WASP-121b.
- 3,000°C+ – Θερμοκρασία στην πλευρά του WASP-121b που βλέπει τον ήλιο
- 900 έτη φωτός – Απόσταση από τη Γη
- 30 ώρες περιφορά – Η διάρκεια του “έτους” του πλανήτη
- Πρώτη ανίχνευση – Μονοξείδιο του πυριτίου σε ατμόσφαιρα πλανήτη
Οι αστρονόμοι μόλις αποκάλυψαν την πιο εντυπωσιακή πρόβλεψη καιρού εξωπλανήτη που μπορεί να φανταστεί κανείς. Χάρη στους υπερ-ισχυρούς φακούς του Τηλεσκοπίου James Webb της NASA, γνωρίζουμε τώρα ότι ο WASP-121b, ένας τεράστιος αερίος γίγαντας που περιφέρεται γύρω από έναν μακρινό ήλιο, αγωνίζεται για τη ζωή του — και προσφέρει ενδείξεις σχετικά με το πώς εξελίσσονται οι εχθρικοί κόσμοι.
Ο WASP-121b, που βρίσκεται περίπου 900 έτη φωτός μακριά, δεν είναι απλά κοντά στον ήλιο του· σχεδόν τον αγκαλιάζει. Ο πλανήτης ολοκληρώνει πλήρη περιφορά σε μόλις 30 ώρες, και οι παλίρροιες τον έχουν τεντώσει σε σχήμα ποδοσφαίρου, ενώ η καυτή θερμότητα κατακλύζει την επιφάνεια.
Στην πλευρά της ημέρας του, οι θερμοκρασίες εκτοξεύονται πάνω από 3,000°C (5,400°F) — αρκετά ζεστές ώστε ο σίδηρος να βρέχει από τον ουρανό σε υγρά σταγονίδια. Ακόμα και η “ψυχρότερη” νυχτερινή πλευρά παραμένει πιο καυτή από έναν φούρνο πίτσας, ψημένο σε 1,500°C (2,700°F). Ο WASP-121b είναι τόσο κοντά στον ήλιο του που οι αστρονόμοι τον θεωρούν στα πρόθυρα να κομματιαστεί από τη βαρύτητα.
Ε: Τι Κάνει την Ατμόσφαιρα του WASP-121b Τόσο Μοναδική;
Η ομάδα του Τηλεσκοπίου James Webb της NASA, υπό την καθοδήγηση του Thomas Evans-Soma από το Πανεπιστήμιο του Νιου Κάσλ, ανίχνευσε ένα πολύπλοκο κοκτέιλ χημικών ουσιών στην ατμόσφαιρα του πλανήτη. Χρησιμοποιώντας το Νear Infrared Spectrograph (NIRSpec), βρήκαν ατμούς νερού, μονοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο.
Ωστόσο, υπήρχε μια εξαιρετική ανακάλυψη: το μονοξείδιο του πυριτίου. Για πρώτη φορά στην έρευνα εξωπλανητών, αυτό το μόριο εντοπίστηκε να αιωρείται στην ατμόσφαιρα ενός πλανήτη — κάτι που κάποτε θεωρείτο αδύνατο δεδομένων των ακραίων θερμοκρασιών.
Αυτά τα μοριακά αποτυπώματα λειτουργούν σαν κοσμικά ψίχουλα ψωμιού, αποκαλύπτοντας το χαοτικό παρελθόν του πλανήτη.
Ε: Πώς Κατέληξε ο WASP-121b σε Τόσο Επικίνδυνη Περίοδο;
Παράξενα, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο WASP-121b δεν ξεκίνησε τη ζωή του τόσο κοντά στον ήλιο του. Αντίθετα, οι έρευνες υποδεικνύουν ότι σχηματίστηκε πολύ πιο μακριά στο ηλιακό του σύστημα — όπου οι ψυχρές θερμοκρασίες του επέτρεψαν να συγκεντρώσει πλούσιους σε μεθάνιο πάγους παρόμοιους με αυτούς του δικού μας Δία.
Η βαρύτητη αναταραχή —πιθανώς προκαλούμενη από αλληλεπιδράσεις με άλλους πλανήτες— έστειλε τον WASP-121b να γυρίσει προς τα μέσα, όπου συγκρούστηκε με σώματα μεγέθους αστεροειδών πλούσια σε χαλαζία και βαρέα στοιχεία. Όταν ο πλανήτης πλησίασε τον ήλιο του, αυτά τα ορυκτά εξατμίστηκαν, γεμίζοντας την ατμόσφαιρα με σπάνια μόρια όπως το μονοξείδιο του πυριτίου.
Η χημική ανισορροπία —περισσότερος άνθρακας από οξυγόνο— προσφέρει μια στιγμιότυπο της βίαιης πορείας του κόσμου, διατηρημένη στον καυτό αέρα του.
Πώς Ερμηνεύουν οι Ερευνητές μια Τόσο Χαοτική Ατμόσφαιρα;
Μια ξεχωριστή ομάδα, υπό την καθοδήγηση του Cyril Gapp από το Ινστιτούτο Max Planck για την Αστρονομία, δημιούργησε 3D ατμοσφαιρικά μοντέλα για να ερμηνεύσουν τα δεδομένα του τηλεσκοπίου Webb. Αυτές οι προσομοιώσεις αποκάλυψαν τις στρώσεις του καιρού του WASP-121b, δείχνοντας πώς ο αέρας της ημέρας και της νύχτας αναμιγνύεται, στρέφεται και αναδεύεται.
Καταπληκτικά, οι επιστήμονες εντόπισαν επίσης μεθάνιο στην νυχτερινή πλευρά — μια αινιγματική ανακάλυψη, καθώς το μεθάνιο κανονικά διασπάται σε τέτοιες υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό υποδεικνύει άγριους κατακόρυφους ανέμους που σέρνουν ψυχρότερες γκάστες από τα βάθη του πλανήτη στην επιφάνεια, σπάζοντας τα υπάρχοντα μοντέλα για το πώς λειτουργούν οι ατμόσφαιρες σε υπερκαυτούς πλανήτες.
Γιατί Αυτό Έχει Σημασία για την Επιστήμη των Εξωπλανητών;
Ο WASP-121b είναι πολύ περισσότερος από μια αστρονομική παραξενιά· είναι μια χρυσή ευκαιρία για τους ερευνητές να μάθουν πώς εξελίσσονται οι πλανήτες υπό συνθλιπτικές δυνάμεις. Κάθε νέο μόριο που ανιχνεύεται από όργανα όπως το JWST βοηθά τους επιστήμονες στη Γη να συνθέσουν τις ιστορίες μακρινών κόσμων — και ίσως τις δικές μας ρίζες.
Εάν η ανθρωπότητα ελπίζει να κατανοήσει κάποια μέρα πώς σχηματίζονται και επιβιώνουν τα πλανητικά συστήματα, κόσμοι όπως ο WASP-121b είναι τα απόλυτα εργαστήρια.
Θέλετε περισσότερη επαναστατική αστρονομία; Ακολουθήστε τις ενημερώσεις από Space.com και δείτε την συνεχιζόμενη αποστολή JWST της NASA στο jwst.nasa.gov.
Μην Χάσετε τον Επόμενο Κοσμικό Σπασμό!
- Ακολουθήστε τη NASA και το Space.com για μελλοντικές ανακαλύψεις του JWST
- Δείτε νέες ατμοσφαιρικές ανιχνεύσεις σε επερχόμενες αναφορές παρατήρησης του νυχτερινού ουρανού
- Εξερευνήστε λεπτομερή δεδομένα για εξωπλανήτες στο NASA Exoplanet Archive
- Μείνετε περίεργοι — αυτές οι ανακαλύψεις θα μπορούσαν να αλλάξουν τον τρόπο που κατανοούμε τη θέση μας στο σύμπαν
